NEP 2020 ALIGNED STEM EDUCATION THROUGH HANDS ON LEARNING 2025

NEP 2020 ALIGNED STEM EDUCATION THROUGH HANDS ON LEARNING

The National Education Policy (NEP) 2020 emphasizes holistic, multidisciplinary, and experiential learning. One of its key directives is to move away from rote learning and toward critical thinking, creativity, and practical application—making hands-on STEM education a perfect alignment with its vision.

🔬 What is Hands-On STEM Learning?

STEM stands for Science, Technology, Engineering, and Mathematics. Hands-on learning in STEM involves:

1. Project-based learning (PBL)

2.Experiments and real-world problem-solving

3. Use of tools like robotics kits, coding platforms, 3D printers

4.Tinkering labs and maker spaces

🎯 Alignment with NEP 2020 Goals

NEP 2020 Focus Area Hands-On STEM Learning Implementation

Experiential learning | Science experiments, coding games, robotics projects

Critical thinking & problem-solving | STEM challenges, design thinking sprints

Interdisciplinary learning | Projects combining science + art + technology (e.g., building a smart city model) |

Early exposure to technology | Coding introduced from Grade 6 onwards

Vocational skills | Integration of DIY kits, electronics, mechanics

Flexible curriculum | Choice-based STEM electives or clubs

🧪 Examples of Hands-On STEM Activities

Build a Water Filtration System (Science + Engineering)

Create a Weather Station using sensors (Tech + Math)

Design and Code a Game (Coding + Logic)

DIY Solar Oven (Renewable Energy Concepts)

Mathematics through Origami (Geometry + Art)

🛠 Tools and Resources

Atal Tinkering Labs (ATL) – Government-supported maker labs

Arduino/Raspberry Pi – For coding & electronics

Scratch/MIT App Inventor – For block-based coding

Robotics kits (LEGO, Avishkaar, etc.)

STEM.org, NCERT, Vigyan Prasar – For aligned content and frameworks

📈 Impact on Students

1. Increased engagement and curiosity

2. Better conceptual understanding

3. Encourages innovation and entrepreneurship

4. Builds 21st-century skills : collaboration, creativity, tech fluency

🏫 Implementation in Schools

1. Establish STEM labs or maker spaces

2. Train teachers in STEM facilitation & PBL

3. Integrate STEM projects into regular curriculum

4. Organize STEM fairs, exhibitions, and competitions

5. Collaborate with industry and ed-tech partners

MORE INFORMATION FOR NEP 2020 STEM EDUCATION : CLICK HERE

રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (NEP) 2020 સર્વાંગી, બહુ-શાખાકીય અને અનુભવલક્ષી શિક્ષણ પર ભાર મૂકે છે. તેના મુખ્ય નિર્દેશોમાંનો એક ગોખણપટ્ટી શિક્ષણથી દૂર જઈને વિવેચનાત્મક વિચારસરણી, સર્જનાત્મકતા અને વ્યવહારુ ઉપયોગ તરફ આગળ વધવાનો છે - હાથથી STEM શિક્ષણને તેના દ્રષ્ટિકોણ સાથે સંપૂર્ણ સંરેખણ બનાવવું.

🔬 હાથથી STEM શિક્ષણ શું છે?

STEM એટલે વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને ગણિત. STEM માં હાથથી શિક્ષણમાં શામેલ છે:

1. પ્રોજેક્ટ-આધારિત શિક્ષણ (PBL)

2. પ્રયોગો અને વાસ્તવિક દુનિયાની સમસ્યાનું નિરાકરણ

3. રોબોટિક્સ કિટ્સ, કોડિંગ પ્લેટફોર્મ, 3D પ્રિન્ટર જેવા સાધનોનો ઉપયોગ

4. ટિંકરિંગ લેબ્સ અને મેકર સ્પેસ

🎯 NEP 2020 ધ્યેયો સાથે સંરેખણ

NEP 2020 ફોકસ એરિયા હાથથી STEM શિક્ષણ અમલીકરણ

અનુભવી શિક્ષણ | વિજ્ઞાન પ્રયોગો, કોડિંગ રમતો, રોબોટિક્સ પ્રોજેક્ટ્સ

નિર્ણાયક વિચારસરણી અને સમસ્યાનું નિરાકરણ | STEM પડકારો, ડિઝાઇન વિચારસરણીમાં ઝડપી ગતિ

આંતરશાખાકીય શિક્ષણ | વિજ્ઞાન + કલા + ટેકનોલોજી (દા.ત., સ્માર્ટ સિટી મોડેલનું નિર્માણ) ને જોડતા પ્રોજેક્ટ્સ |

ટેકનોલોજીનો પ્રારંભિક સંપર્ક | ધોરણ 6 થી કોડિંગ શરૂ કરાયું

વ્યાવસાયિક કુશળતા | DIY કિટ્સ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, મિકેનિક્સનું એકીકરણ

લવચીક અભ્યાસક્રમ | પસંદગી-આધારિત STEM વૈકલ્પિક અથવા ક્લબ

🧪 હાથવગી STEM પ્રવૃત્તિઓના ઉદાહરણો

પાણી ગાળણક્રિયા પ્રણાલી બનાવો (વિજ્ઞાન + એન્જિનિયરિંગ)

સેન્સરનો ઉપયોગ કરીને હવામાન સ્ટેશન બનાવો (ટેક + ગણિત)

ગેમ ડિઝાઇન અને કોડ કરો (કોડિંગ + તર્ક)

DIY સોલર ઓવન (નવીનીકરણીય ઉર્જા ખ્યાલો)

ઓરિગામિ દ્વારા ગણિત (ભૂમિતિ + કલા)

🛠 સાધનો અને સંસાધનો

અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સ (ATL) - સરકાર દ્વારા સમર્થિત નિર્માતા પ્રયોગશાળાઓ

આર્ડિનો/રાસ્પબેરી પાઇ - કોડિંગ અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ માટે

સ્ક્રેચ/MIT એપ્લિકેશન શોધક - બ્લોક-આધારિત કોડિંગ માટે

રોબોટિક્સ કિટ્સ (LEGO, અવિષ્કાર, વગેરે)

STEM.org, NCERT, વિજ્ઞાન પ્રસાર - સંરેખિત સામગ્રી અને ફ્રેમવર્ક માટે

📈 વિદ્યાર્થીઓ પર અસર

1. વધેલી સંલગ્નતા અને જિજ્ઞાસા

2. વધુ સારી વૈચારિક સમજ

3. નવીનતા અને ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપે છે

4. નિર્માણ કરે છે 21મી સદીના કૌશલ્યો: સહયોગ, સર્જનાત્મકતા, ટેક ફ્લુફનેસ

🏫 શાળાઓમાં અમલીકરણ

1. STEM લેબ્સ અથવા મેકર સ્પેસ સ્થાપિત કરો

2. STEM સુવિધા અને PBL માં શિક્ષકોને તાલીમ આપો

3. STEM પ્રોજેક્ટ્સને નિયમિત અભ્યાસક્રમમાં એકીકૃત કરો

4. STEM મેળાઓ, પ્રદર્શનો અને સ્પર્ધાઓનું આયોજન કરો

5. ઉદ્યોગ અને એડ-ટેક ભાગીદારો સાથે સહયોગ કરો

ક્વેસ્ટ એલાયન્સ અને સમગ્ર શિક્ષા અભિયાન સાથે થયેલા MoU અંતર્ગત ગુજરાતના ૩૩ જિલ્લાઓમાં શિક્ષકો અને બાળકોને કંપ્યુંટેશનલ થીંકીંગ (ગાણિતિક વિચારસરણી), ૨૧ મી સદીની કુશળતાઓ અને બાળકોને કોડિંગ શીખવવા માટે આ ચેનલ/પ્લેટફોર્મ પર વેબિનાર ની સીરીઝ મુકવામાં આવેલ છે. આ અંતર્ગત આજે વેબિનાર સીરીઝનો દશમાં વેબીનારમાં વિદ્યાર્થીઓને સ્ટેમ (STEM) માનસિકતા પર સમજુતી આપવામાં આવેલ છે. જેમાં સ્ટેમ માનસિકતા અને સ્ટેમ કારકિર્દી, જ્ઞાન, કુશળતા અને વલણ, સ્ટેમ માનસિકતા અને સ્ટેમ વગરની કારકિર્દી વચ્ચે સંબંધ પર માહિતી આપવામાં આવેલ છે.

STEM EDUCATION FOR NATIONAL EDUCATION 2020